Denetimli Serbestlik Nedir?

Denetimli serbestlik şüpheli, sanık veya hükümlü hakkındaki birtakım yükümlülük ve tedbirlerin uygulanması, bu kişilerin topluma yeniden kazandırılması ile mağdur ve toplumun güçlendirilmesini, suçluluğun önlenmesini hedefleyen mekanizmalar içeren bir ceza adaleti kurumudur.

19. yüzyıldan itibaren cezaların infazında hapsetmeye alternatif yöntemler tüm dünyada tartışılmaya ve uygulanmaya başlamıştır. Denetimli serbestlik tedbiri de bu çabalar neticesinde ortaya çıkan alternatif bir ceza infaz kurumu olarak ele alınmaktadır. Modern anlamda denetimli serbestlik, hukuk sistemimizdeki yerini 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yürürlüğe girmesini izleyen dönemde almıştır. Hapis cezasının denetimli serbestlik tedbiriyle infazı ise Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a (“CGTİK”) 2012 yılında 6291 s. Kanun ile eklenen 105/A maddesi ile infaz sistemimize kazandırılmıştır. Hapis cezasının denetimli serbestlik tedbiriyle infazı ile amaçlanan, hükümlünün infaz sürecini yakınlarıyla ilişki kurarak geçirmesi, önleyici ve destekleyici tedbirler eşliğinde yürütülen bu süreçte topluma yeniden kazandırılmasıdır.

Hapis cezasının infazının yanı sıra denetimli serbestlik kapsamında yerine getirilecek çeşitli tedbirlere 5237 s. Türk Ceza Kanunu (“TCK”), 5271 s. Ceza Muhakemesi Kanunu, 5275 s. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (“CGTİK”) ile sair mevzuatta yer verilmiştir. Örneğin sanık hakkında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilirken birtakım tedbirlere hükmedilmişse bunlar denetimli serbestlik tedbiri olarak yerine getirilir. Buna benzer özel tedbir hallerine TCK m. 51, m. 191 gibi hükümlerde yer verilen tedbirler de örnek gösterilebilir.

İnfaz hukuku kapsamında en sık karşılaşılan denetimli serbestlik hali, hapis cezasının denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infazıdır. Bu kurum, CGTİK m. 105/A ile düzenlenmiştir. Buna göre hakkındaki hapis cezasının infazına devam edilen hükümlü, koşullu salıverilme tarihine belirli bir süre kala denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak üzere ceza infaz kurumundan tahliye edilebilmektedir.